ณัฐมน โรจนกุล

การจัดทำ หนังสือเรื่อง คลังข้อมูลดิจิทัลด้านภาษาและวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ ในประเทศไทย มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมองค์ความที่รู้ได้จากโครงการวิจัยฯ และใช้เป็นแนวทาง ในการศึกษาวิจัย หรือฝึกอบรมให้แก่ผู้ที่สนใจการจัดทำ คลังข้อมูลดิจิทัล ด้านภาษาและวัฒนธรรม

ภาพถ่ายวิถีชีวิตชาวขมุในอดีต

"โพะ" หมายถึง ความฝัน ในภาษาชอง เป็นนิทานที่เล่าถึง เสือที่ฝันว่าได้กินช้าง เมื่อช้างรู้จึงต่อรองและหาวิธีแก้ฝัน

ลูกกำพร้าบนดวงจันทร์ เป็นนิทานพื้นบ้านของชาวเลอเวือะ ที่แสดงให้เห็นความรัก ความผูกพันของแม่ที่มีต่อลูกอย่างลึกซึ้ง ทั้งยังแสดงให้เห็นความเชื่อเรื่องผีกะ วิถีชีวิต ธรรมชาติ รวมถึงโลกทัศน์และจินตนาการของชาวเลอเวือะผ่านนิทานพื้นบ้าน

นกฮูกนั่งบนหัวช้าง เป็นนิทานขนาดสั้น ที่ชาวเลอเวือะเล่าให้ลูกหลานฟัง นิทานได้แสดงให้เห็นถึงความฉลาด ไหวพริบในการแก้ปัญหา และการเอาตัวรอด

นิทานเรื่อง วิดน้ำหาปลา เป็นนิทานที่ผู้เฒ่าผู้แก่ชาวเลอเวือะเล่าให้เด็ก ๆ ฟังก่อนนอนหรือยามว่าง เนื่องจากมีตัวละครหลักเพียง 2 ตัว เป็นเรื่องขนาดสั้น มีความตลกขบขัน และสอดแทรกคติสอนใจ สอนให้ไม่เห็นแก่ตัวและรู้จักแบ่งปันแก่เพื่อนมนุษย์

เพลงคนชอง บ้านทุ่งตะเคียนทอง ทำนองและเนื้อเพลงโดย นาย สิทธิ์

ตำนานผีกะคอขาด เป็นตำนานที่สอนหลักการดำเนินชีวิตคู่ให้ชาวเลอเวือะอยู่แบบผัวเดียว เมียเดียว และไม่แต่งงานกับพี่น้องของตนเองหรือคนในตระกูลเดียวกัน หากฝ่าฝืนก็จะเป็นผีกะทั้งผัวทั้งเมีย ชาวบ้านจะพากันรังเกียจและขับไล่ออกจากหมู่บ้าน

นิทานเรื่อง สองผัวเมีย เป็นเรื่องเล่าของคนมีดวงเรื่องโชคลาภของชาวเลอเวือะ โดยเชื่อว่าหากโชคลาภตกแก่ผู้ใดก็จะเป็นของคนนั้น แม้ไม่ต้องขวนขวายก็จะได้มา ซึ่งหากคนไม่มีดวงเรื่องโชคลาภแล้วพยายามเท่าใดก็จะไม่พบเจอเช่นกัน

นิทานเรื่อง สองพี่น้อง เป็นนิทานก่อนนอนของชาวเลอเวือะ ที่แสดงให้เห็นความกตัญญูของลูกที่มีต่อพ่อแม่ ในทางกลับกันก็แสดงให้เห็นว่าผู้เป็นพ่อแม่ก็ควรมีความเมตตากรุณาต่อลูกเช่นกัน