เรื่องเล่า

เนื่องจากภูมิประเทศที่ติดกับทะเลฝั่งอ่าวไทย ทำให้ชาวจีนโพ้นทะเลบางส่วนได้เทียบเรือที่ อำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส และได้มีการแต่งงานกับชาวไทสำเนียงตากใบในอดีต ปัจจุบันชาติพันธุ์ของชาวจีนบรรพบุรุษของครอบครัวนี้ยังไม่เป็นที่ชัดเจนนัก

พระพุทธรูปองค์เก่าแก่ที่สุดของวัดประจำหมู่บ้านองค์นี้ มีตำนานว่าท่านคือดาวตกที่มาตกอยู่ที่วัดตั้งแต่ครั้งเริ่มก่อสร้างวัด และอยู่คู่กับวัดมานับร้อยปี แสงดาวตกของท่านมีให้เห็นเป็นครั้งคราว ชาวบ้านจะนำท่านออกมาจากโบสถ์และสรงน้ำเฉพาะในวันปีใหม่ไทยเท่านั้น

สิ่งศักดิ์สิทธิ์ของคนไทสำเนียงตากใบผูกพันแน่นแฟ้นกับคุ้งน้ำสายสำคัญ โดยการสัญจรทางเรือมีมาช้านานตั้งแต่อดีต มีเรื่องเล่าที่ชาวบ้านพบเจอจระเข้ขนาดใหญ่ซึ่งเป็นที่เคารพบูชากราบไหว้และบนบานศาลกล่าว บ้างก็ว่าร่างจริงของท่านคือนักบวชในพระพุทธศาสนา

พ่อท่านเปาะเลาะคือชาวมาลายูปาตานีที่เลื่อมใสในพระพุทธศาสนาและเป็นพระรูปสำคัญที่สร้างธรรมนุบำรุงพระพุทธศาสนาในพื้นที่ชายแดนไทย-มาเลเซียในปัจจุบัน ตำนานของท่านกลายเป็นเรื่องเล่าปากต่อปากและเป็นที่เคารพนับถือของคนไทสำเนียงตากใบ

เรื่องราวเกี่ยวกับแม่หม้ายคนหนึ่ง มีลูกสาวสองคน ได้สอนว่าเวลาเราทำงานเราต้องขยันและมีมารยาทเพราะใครพบเห็นก็อยากจะให้เราทำงานด้วย ถึงแม้ว่าเราจะอยู่ที่ไหนแต่ถ้าเราขยันเราก็จะไม่อด เราจะได้มีกินในทุกวัน

ตำนานผีกะคอขาด เป็นตำนานที่สอนหลักการดำเนินชีวิตคู่ให้ชาวเลอเวือะอยู่แบบผัวเดียว เมียเดียว และไม่แต่งงานกับพี่น้องของตนเองหรือคนในตระกูลเดียวกัน หากฝ่าฝืนก็จะเป็นผีกะทั้งผัวทั้งเมีย ชาวบ้านจะพากันรังเกียจและขับไล่ออกจากหมู่บ้าน

ที่มาและเรื่องเล่าครอบครัวของอิ้วเมี่ยนที่อาศัยในหมู่บ้านผาตั้ง

ตำนานของเรื่อง ดาวไถ ของชาวไทใหญ่ ตำบลบ้านจ้อง อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย

ทีมวิจัยชุมชนชาวอ่าข่า ได้บันทึกเรื่องเล่าประวัติศาสตร์ชุมชนจากนายอาจ่า เวยื่อ ด้วยการสัมภาษณ์

ชาวกฺ๋อง บ้านกกเชียง เล่าถึงประสบการณ์ความเป็นอยู่ในวัยเด็กของตน