พิธีลอยเรือ (อารี ปาจัก)
ความเป็นมาของพิธีลอยเรือ
ในอดีตชาวอูรักลาโวยจอพยพมาจาก กฺนุงเยอรัย จนลอยเรือมาเรื่อย ๆ จนถึงเกาะลันตาที่หาดยังปูเตะ จากนั้นไม่นานชาวบ้านเริ่มล้มป่วย เจะซีนัย กับ เจะเจดนาจึงคิดหาทางทำให้ชาวบ้านหายป่วย ทั้งสองจึงได้ต่อเรือ และชวนชาวบ้านมาทำพิธีโดยนำข้าวสาร อาหารแห้ง และนำสิ่งของไม่ดีมาใส่ในเรือ แล้วนำเรือไปปล่อยเพื่อให้สิ่งไม่ดีฝากไปกับเรือโดยผ่านบรรพบุรุษ ให้สิ่งไม่ดีลอยไปกับเรือถึงกฺนุงเยอรัยแล้วให้เหลือแต่สิ่งที่ดีเข้ามาในหมู่บ้าน
ชาวอูรักลาโวยจจึงถือปฏิบัติกันมาอย่างต่อเนื่อง โดยใน 1 ปี จะจัดขึ้น 2 ครั้ง คือ ขึ้น 14 ค่ำ เดือน 6 และเดือน 11 ปัจจุบันชาวอูรักลาโวยจได้เปลี่ยนมาจัดในวันขึ้น 13 ค่ำ เดือน 6 และเดือน 11
พิธีลอยเรือ ถือเป็นพิธีกรรมที่ศักดิ์สิทธิ์ใช้เวลาในการประกอบพิธีหลายวัน และหลายขั้นตอน ผู้ประกอบพิธีหลักคือดาโต๊ะ หรือโต๊ะหมอ ซึ่งถือเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณที่ชาวอูรักลาโวยจทุกคนให้ความนับถือ การจัดพิธีลอยเรือในแต่ละครั้งยังต้องอาศัยความร่วมมือ ร่วมแรงร่วมใจของชุมชนจากทุกฝ่าย ทั้งกลุ่มผู้ชายที่มีส่วนร่วมในการตัดไม้ หรือต่อเรือ กลุ่มนักดนตรีที่ต้องเล่นรำมะนาตลอดทั้งคืน รวมไปถึงกลุ่มแม่บ้านที่ต้องจัดเตรียมของและอาหารสำหรับประกอบพิธีกรรม ขณะเดียวกันพิธีลอยเรือจัดว่าเป็นพิธีที่สร้างความสนุกสนานให้กับคนในชุมชนทุกเพศ ทุกวัย เนื่องจากมีการละเล่นรำมะนาตลอดทั้งวัน รวมทั้งชาวบ้านทุกคนยังได้มีส่วนร่วมในการประกอบพิธีกรรม โดยเฉพาะพิธีแห่เรือที่ชาวบ้านทุกคนได้มีโอกาสแต่งตัวกันอย่างสวยงาม และร่วมเดินแห่เรือไปพร้อมกับเสียงเพลงและเสียงดนตรีอย่างสนุกสนาน
ขั้นตอนพิธีลอยเรือ
ในการจัดงานพิธีลอยเรือ ชาวอูรักลาโวยจจะมีการประชุมร่วมกันโดยแต่งตั้งหัวหน้าจัดงาน 3 คน มีหน้าที่รับผิดชอบต่างกัน คือคนที่ 1 ทำหน้าที่ติดต่อกับโต๊ะหมอว่าจะทำพิธีหรือไม่ คนที่ 2 ทำหน้าที่ประกาศให้ชาวบ้านรู้พร้อมกับเตรียมตัวจัดงานร่วมกันและ คนที่ 3 ทำหน้าที่แบ่งงานให้กับชาวบ้าน เช่น ใครไปตัดไม้กำ ใครเป็นผู้ควบคุมการต่อเรือ เป็นต้นส่วนใหญ่หน้าที่เหล่านี้จะมีบุคคลที่รับผิดชอบอยู่เป็นประจำทุกปีเมื่อแบ่งหน้าที่กันเรียบร้อยแล้ว ชาวบ้านจะเริ่มดำเนินงานวันแรกในวันขึ้น 14 ค่ำ ตามขั้นตอนดังนี้
1) ตัดไม้กำ / ไม้ตีนเป็ด
2) ทำพิธีขอดาโต๊ะ
3) ต่อเรือ
4) แห่เรือ
5) รำวงรำมะนา
6) เลบาเล
7) ลอยเรือ
8) ตัดไม้พาดัก
9) ทำน้ำมนต์
บ้านสังกะอู้ ต.เกาะลันตาใหญ่ อ.เกาะลันตา จ.กระบี่
Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0)